Toekomstbestendig renovatieplan voor plantvakken

Een schone, hele en veilige leefomgeving: met de kadernota ‘Heel en Schoon’ investeert de gemeente Amsterdam in een grote en duurzame opknapbeurt voor heel Amsterdam. Een onderdeel hiervan bestaat uit het renoveren van plantvakken. In stadsdeel Zuid ging dit alleen niet om een paar vakken, maar om meer dan 150 plantvakken met achterstallig onderhoud. Aan Eelerwoude de opdracht om een toekomstbestendig renovatieplan te maken voor de plantvakken, binnen het historisch kader van de stad.

Beplanting toekomstproof

Amsterdam heeft thema’s als klimaatadaptatie en biodiversiteit hoog op de agenda staan en stadsdeel Zuid gaf deze onderwerpen dan ook mee voor het renovatieplan. Eelerwoude heeft onderzocht hoe beplanting hieraan kan bijdragen: welke planten – met name heesters en bloembollen – zijn klimaatadaptief, hoe kunnen ze tegen een grote hoeveelheid water en tegen droogte en hoe kunnen ze bijdragen aan de biodiversiteit?

Met de antwoorden op deze vragen is een beplantingsplan opgesteld waarin alle plantvakken waterproof zijn. Verder bevatten de plantvakken van maart tot en met november bloeiende planten, waardoor alle insecten voedsel kunnen vinden tijdens hun vluchtseizoen. Ook is gekeken naar beheersaspecten van de plantvakken, die aangelegd worden in een tijd met krimpende beheerbudgetten en natuurlijke beheertechnieken. Hiermee is een renovatieplan opgeleverd binnen een heel specialistisch thema: met beplanting die toekomstproof is.

Historisch beeld weer beleefbaar

Stadsdeel Zuid is onderdeel van de zogenoemde buitengordel die in de twintigste eeuw om de Amsterdamse grachtengordel is gebouwd. Het stedenbouwkundig plan dat hiervoor was gemaakt, omvatte een sobere vormgeving en dit was onder meer terug te zien in de opbouw van de plantenvakken toentertijd: sober, maar praktisch.

Onderdeel van de opdracht was om dit historisch beeld terug te brengen in het straatbeeld. Van de archieven tot de praktijk: volgens de principes van Van Eesteren is een renovatieplan opgesteld. Hierin bepaalden de functie en locatie de vormgeving van een plantvak. Een plantvak met een begeleidende functie heeft een heldere opbouw met een bodembedekker, een bloeiende heester en een grote en kleine boom. Niet alleen functioneel en herkenbaar, maar ook passend bij de sobere vormgeving van vroeger.

Afbeeldingen: zijaanzicht oeverrand (links) en plantvakken (rechts)

Korte doorlooptijd

Van onderzoek over klimaatadaptatie, biodiversiteit en historie naar een praktisch uitvoerbaar renovatieplan: in een paar maanden tijd is een plan opgeleverd dat niet alleen toekomstproof is en binnen het historisch kader van stadsdeel Zuid past, ook is er rekening gehouden met de betaalbaarheid en beheerbaarheid van het plan. En in december 2016 gingen de eerste planten de grond in. Een project met een korte doorlooptijd dus.

Sociale cohesie

Bij projecten met een korte doorlooptijd kan het lastig zijn om ook genoeg aandacht te schenken aan de sociale betrokkenheid. Ondanks de tijdsdruk zijn alle betrokkenen en omwonenden van tevoren geïnformeerd, zijn wensen voor buurtinitiatieven geïnventariseerd – zoals een pluktuin of een gemeenschappelijk groenonderhoud-initiatief – en was er ruimte om te reageren.

Wat meehielp bij het creëren van draagvlak, was het vermelden van het uitgangspunt dat de renovatie werd uitgevoerd volgens de principes van Van Eesteren. Alle betrokkenen wisten dat de renovatie zorgvuldig zou gaan.